Gisteren sprak ik een vrouw die mij brandplekken van de berenklauw liet zien. Ze had zonder op te letten een grote berenklauw aangeraakt tijdens het wieden in haar tuin. Brandblaren, roodheid en jeuk die dagen aanhouden. Hij ziet er bijzonder uit, maar pas op voor de grote berenklauw! Lees hier wat je moet weten om jezelf, je kinderen en je huisdieren te beschermen.
Wat is de grote berenklauw?
De grote berenklauw (Heracleum mantegazzianum) is een exotische plant die oorspronkelijk uit de Kaukasus komt. Hij werd in de 19e eeuw naar Europa gehaald als sierplant vanwege zijn imposante uiterlijk: een holle stengel tot wel 3 meter hoog, met grote, diep ingesneden bladeren en witte bloemschermen die wel 50 cm in doorsnee kunnen worden.
Hoewel hij er spectaculair uitziet, is deze plant inmiddels berucht. De grote berenklauw is een invasieve exoot. Dat betekent dat hij zich razendsnel verspreidt, inheemse planten verdringt én schadelijk is voor mens en dier.
Waarom is de berenklauw gevaarlijk?
Het gevaar zit hem in het sap van de plant. Dit sap bevat furocumarinen – stoffen die de huid extreem gevoelig maken voor zonlicht. Wanneer het sap op de huid komt en daarna wordt blootgesteld aan UV-licht, ontstaat er een chemische reactie die leidt tot ernstige huidbeschadiging: blaren, ontstekingen, jeuk en soms zelfs littekens. Dit heet fytophotodermatitis.
De klachten kunnen al binnen 24 uur ontstaan, maar de piek komt vaak pas na een paar dagen. Kinderen en mensen met een gevoelige huid zijn extra kwetsbaar.
Hoe herken je de grote berenklauw?
Veel mensen verwarren de grote berenklauw met de gewone berenklauw of zelfs met fluitenkruid. Maar er zijn een paar duidelijke kenmerken die je helpen om de grote berenklauw te herkennen:
- Hoogte: Tot 3 à 4 meter hoog
- Bladeren: Groot, diep ingesneden, soms wel 1 meter lang
- Stengel: Dikker dan je duim, paars gevlekt, met stijve haren
- Bloemen: Grote witte schermbloemen, tot 50 cm breed
- Geur: Sterk en onaangenaam als je hem kneust
Let op: jonge planten lijken onschuldig, maar bevatten net zoveel sap. Wees dus altijd voorzichtig bij onbekende schermbloemen.
Wat moet je doen als je in contact bent gekomen?
Ben je toch in aanraking gekomen met de grote berenklauw? Volg dan deze stappen:
- Spoel direct met veel water – Gebruik lauw water en geen zeep.
- Voorkom zonlicht – Bedek de plek meteen of blijf binnen.
- Houd het in de gaten – Als er blaren ontstaan of de huid heftig reageert, neem dan contact op met de huisarts.
- Smeer niets op eigen houtje – Geen zonnebrand, aftersun of zalfjes zonder overleg.
Soms kunnen de huidreacties weken aanhouden. In ernstige gevallen blijft er verkleuring of littekenweefsel achter.
Wat kun je doen tegen berenklauw in je tuin?
Heb je de grote berenklauw in je tuin of omgeving gespot? Dan is het belangrijk om hem verantwoord te verwijderen. Dit mag je als particulier zelf doen, maar alleen met beschermende kleding:
- Lange mouwen, handschoenen, beschermende bril
- Werk bij bewolkt weer of in de avond
- Steek de wortel af of maai de plant meerdere keren per jaar
- Gebruik géén bosmaaier zonder bescherming: sap kan spatten
- Laat het maaisel drogen op een afgedekte plek en gooi het bij het restafval, nooit op de composthoop
Bij grotere besmettingen kun je beter contact opnemen met de gemeente of een professionele onkruidbestrijder.
Welke planten lijken erop, maar zijn wél onschuldig?
Het is goed om het verschil te weten met andere schermbloemigen. Deze planten lijken op berenklauw maar zijn niet gevaarlijk:
- Gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) – Komt van nature in Nederland voor, kleiner en minder schadelijk.
- Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) – Veel kleiner, sierlijker, met fijne bladeren.
- Engelwortel (Angelica archangelica) – Grote plant, maar met ronde bloemschermen en aromatische geur.
Let op: ook sommige andere planten zoals reuzenparasolzwam en zevenblad kunnen verwarring geven. Leer jezelf aan om planten goed te determineren.
Tot slot
De grote berenklauw is een stille sluiper in onze natuur. Hij rukt op in bermen, parken, volkstuinen en speeltuinen. Zijn uiterlijk is bedrieglijk mooi – een tikje exotisch zelfs – maar de gevolgen van aanraking zijn ernstig. Wees dus alert, leer de plant herkennen en waarschuw anderen, vooral kinderen. Want voorkomen is hier écht beter dan genezen.
Heb jij deze plant wel eens gespot of ervaring met de brandwonden? Laat het weten in de reacties!