Toen ik nog in de benedenstad woonde, had ik maar beperkt ruimte voor planten. Op het platte dak stonden wat potten, blootgesteld aan zon, wind en regen. Toch groeide daar elk jaar uitbundig malva, het mystieke kaasjeskruid, zelfs tot diep in december toe. Haar paarse bloemen wiegden dapper in de winterbries. Sinds ik verhuisd ben naar het bosrijke Berg en Dal, waar ik dacht dat elke plant zou floreren, moet ik genoegen nemen met twee of drie bloempjes. Een schamele oogst. Hoe kan het dat deze plant het beter deed in de stad dan aan de bosrand?
De kracht van aanpassing
Malva, ook wel bekend als kaasjeskruid, is een wilde plant die je in juni en juli veelvuldig tegenkomt in bermen, langs akkers en op verwaarloosde stukjes grond. Ze is een meester in aanpassing. Juist op arme, verstoorde grond schiet ze omhoog met haar herkenbare zachtpaarse bloemen en ronde bladeren. De naam ‘kaasjeskruid’ verwijst naar de kleine vruchtjes die doen denken aan ronde kaaswieltjes.
In Engeland staat deze plant ook bekend als Mystic Merlin. Een naam die verwijst naar de legendarische tovenaar Merlijn uit de tijd van Koning Arthur en mysterieuze schoonheid en geneeskrachtige werking van malva. Volgens overleveringen en oude kruidenboeken werd het gebruikt bij keelklachten, hoest, ontstekingen en huidproblemen. De plant bevat slijmstoffen die verzachtend werken, vooral bij geïrriteerde slijmvliezen.
Eetbare schoonheid
Wat veel mensen niet weten: malva is volledig eetbaar. Zowel de bloemen als de jonge blaadjes kunnen in salades verwerkt worden. De bloemen hebben een zachte, haast zoete smaak en geven een vrolijke kleur aan elk gerecht. In thee wordt malva vooral ingezet vanwege haar verzachtende werking op de keel en luchtwegen. Bij beginnende keelpijn is een infusie van malvabloemen een natuurlijke remedie.
Waarom groeit ze hier niet meer?
Toch blijft het een raadsel waarom malva in het bos nauwelijks opkomt, terwijl ze op het dak van mijn stadswoning welig tierde. De verklaring is waarschijnlijk te vinden in de bodemsamenstelling en de hoeveelheid zonlicht. Malva houdt van volle zon en licht verstoorde, kalkrijke grond. In het bos is de bodem eerder zuur en de schaduw van bomen laat weinig licht toe. Voor een zonminnende plant als malva zijn dat lastige omstandigheden.
Wilde planten in je tuin
Voor wie haar graag in de tuin wil: zaai malva op een zonnige, open plek. Ze doet het goed op schrale grond en stelt weinig eisen. Eenmaal aangeslagen komt ze vaak vanzelf terug, want ze zaait zichzelf gemakkelijk uit. Je herkent de zaailingen aan hun hartvormige blaadjes met een licht behaard oppervlak.
Als je wilde malva tegenkomt in berm of veld: pluk met respect. Oogst nooit meer dan een klein deel, zodat de plant zich kan blijven voortplanten. En let op: pluk alleen op plekken waar geen vervuiling is door verkeer, honden of landbouwgif.
Symboliek en magie
De bijnaam Mystic Merlin is niet alleen een marketingvondst, maar ook een ode aan de symbolische betekenis van de plant. In de volksgeneeskunde wordt malva geassocieerd met bescherming, verzachting en vrouwelijke kracht. Ze is een plant van genezing, van zachte grenzen en intuïtieve kracht. Haar bloeiwijze is eenvoudig, maar elegant. Ze groeit waar je het niet verwacht, en verdwijnt waar je denkt dat ze thuishoort.
Tot slot
Malva is meer dan een onkruid. Ze is een oude bondgenoot van mens en aarde, een herinnering aan veerkracht en zachtheid. Of ze nu groeit op een dak in de stad of schuchter verschijnt tussen de varens in het bos – wie haar herkent, weet dat ze iets bijzonders in zich draagt.