Bijvoet is een onopvallende plant, maar er gaan veel verhalen, rituelen en toepassingen achter schuil. Deze wilde plant, met zijn fijne blad en subtiele geur, behoort tot het geslacht Artemisia. Een familie met indrukwekkende en soms beruchte leden.
Godin
De Latijnse naam Artemisia verwijst naar de Griekse godin Artemis: beschermster van vrouwen, de natuur en geboorte. Niet voor niets werd bijvoet eeuwenlang ingezet om menstruatiecycli te reguleren, bevallingen te ondersteunen en vrouwen kracht te geven. De Nederlandse naam “bijvoet” heeft een veel praktischere herkomst. Reizigers en soldaten zouden het kruid in hun schoenen hebben gestopt om vermoeide voeten te verlichten. In de Romeinse tijd werd bijvoet zelfs als beschermkruid gedragen tijdens lange marsen.
Traditioneel gebruik
In de kruidengeneeskunde stond bijvoet bekend als bitter tonicum: het stimuleerde de spijsvertering, verwarmde het lichaam en hielp tegen krampen. Daarnaast gold het als ‘droomkruid’. Je legt een bosje gedroogde bijvoet onder het kussen zou levendige dromen oproepen en bescherming bieden in de slaap.
Ook in de keuken vond bijvoet een plek. In Duitsland gebruikt men het bij vet vlees zoals gans of varkensgebraad, omdat het helpt bij de vertering. In Aziatische keukens wordt bijvoet verwerkt in rijstgebak en soepen.
Ritueel gezien speelde bijvoet een rol bij midzomerfeesten. Het kruid werd in het vuur gegooid om boze geesten te verdrijven en het nieuwe seizoen te zegenen.
Absinth
Het geslacht Artemisia heeft meer beroemde familieleden, waaronder absint-alsem (Artemisia absinthium). Dit kruid werd in de 19e eeuw hét ingrediënt van de mythische drank Absinth . Een sterk alcoholisch brouwsel dat geliefd was bij kunstenaars en schrijvers als Vincent van Gogh, Ernest Hemingway en Oscar Wilde. Absinth-alsem bevat, net als bijvoet, thujon. Een bestanddeel dat in hoge doses giftig kan zijn, maar in kleine hoeveelheden een aromatische, licht bittere smaak geeft. Rond Absinth hing lang een zweem van mysterie en gevaar. Men dacht dat het hallucinaties veroorzaakte en kunstenaars tot waanzin dreef. Tegenwoordig weten we dat dit effect waarschijnlijk meer te maken had met het hoge alcoholpercentage dan met het thujon.
Hoewel bijvoet zelf niet traditioneel werd gebruikt in Absinth, deelt het de familieband en de kenmerkende bittere geur. In sommige hedendaagse kruidendranken en likeuren wordt bijvoet wel toegevoegd voor extra aroma en diepte.
Bijvoet in de tuin
Heb je bijvoet in je tuin, dan heb je een plant die zowel ecologisch als cultureel interessant is. Bijvoet trekt nuttige insecten aan, is droogtetolerant en kan een ruige, natuurlijke uitstraling geven aan een border. Door een deel te laten bloeien en een deel vroeg te snoeien, kun je het hele seizoen van het kruid genieten.
Bijvoet is meer dan zomaar een wilde plant. Ze is een stukje levend erfgoed — van wandelkruid tot vrouwenkruid, van midzomerritueel tot de inspirerende familielijn van Absinth.
Huisgemaakte Absinth-infusie
Ingrediënten (voor ± 750 ml)
• 500 ml neutrale sterke drank (bijv. wodka van 40–50%)
• 250 ml droge witte wijn
• 5 g gedroogde absint-alsem (Artemisia absinthium)
• 5 g gedroogde bijvoet (Artemisia vulgaris) of kleine bijvoet (A. pontica)
• 15 g anijszaad
• 15 g venkelzaad
• 5 g steranijs
• 5 g korianderzaad
• 1 stukje gedroogde sinaasappelschil (± 3 cm)
• 5 g citroenmelisse (Melissa officinalis)
• 2 g hyssop (Hyssopus officinalis) – optioneel voor meer kleur
Werkwijze
1. Kruiden voorbereiden
◦ Kneus de harde zaden (anijs, venkel, koriander) licht in een vijzel om de aroma’s vrij te maken.
◦ Weeg de kruiden zorgvuldig af; vooral de absint-alsem mag niet te veel zijn, anders wordt het extreem bitter.
2. Infuseren
◦ Doe alle kruiden in een grote weckpot of glazen fles.
◦ Voeg de wodka en de witte wijn toe.
◦ Sluit de pot goed af en zet hem op een koele, donkere plek.
◦ Laat 5 tot 7 dagen trekken, en schud de pot dagelijks zachtjes.
3. Proeven en filteren
◦ Na 5 dagen proef je een klein beetje. Is de smaak krachtig genoeg, filter dan de kruiden eruit met een fijne zeef of kaasdoek.
◦ Giet de vloeistof in een schone fles.
4. Rijpen
◦ Laat de drank nog minimaal 1 week rusten. De smaken ronden dan mooi af.
Serveren
• Giet 30 ml van de infusie in een glas.
• Leg een absinthlepeltje (of gewone lepel) met een suikerklontje op het glas.
• Druppel er langzaam ijskoud water over tot de drank troebel wordt — dat is de klassieke louche.
Tip: Omdat je geen distillatie gebruikt, is deze versie donkerder van kleur en iets bitterder, maar dat past perfect bij het kruidige karakter.
Risico’s van Absintconsumptie
Absint is een krachtig gedistilleerde drank met een hoog alcoholgehalte en een rijke geschiedenis. Hoewel de reputatie van hallucinogene effecten lang aanhield, is dat inmiddels grotendeels ontkracht: onderzoek toont aan dat de hallucinaties destijds vooral het gevolg waren van overmatig alcoholgebruik goaskalice.columbia.edu+11WIRED+11Harmony Treatment and Wellness+11.
- Hoog alcoholpercentage
Absint heeft doorgaans een alcoholpercentage tussen de 45% en 74% ABV Wikipedia. Hierdoor brengt het dezelfde risico’s met zich mee als andere sterke dranken — zoals alcoholvergiftiging, geheugenverlies of black-outs, en bij chronisch gebruik zelfs verslaving, verwondingen of levensbedreigende situaties banyantreatmentcenter.com+4WebMD+4hiredpower.com+4. - Thujon — mythe versus realiteit
Thujon, een bestanddeel van alsem (Artemisia absinthium), werd lang gezien als de boosdoener achter vermeende hallucinaties, waanzin en het zogenaamde “absinthisme” PMC+12goaskalice.columbia.edu+12WIRED+12. Moderne analyses van vooroorlogse absint tonen echter aan dat de thujonconcentraties relatief laag waren en vergelijkbaar met die van hedendaagse varianten Lippincott Journals+6WIRED+6PMC+6. Bovendien lijkt thujon geen hallucinogene effecten te veroorzaken in de hoeveelheden die in absint voorkomen — alcohol is daarvoor de belangrijkere factor