Hoe je teken kunt weren zonder gif
Teken zijn kleine parasieten die bekend staan om hun vervelende beten en het risico op ziektes zoals de ziekte van Lyme. Vooral de gewone schapenteek (Ixodes ricinus) is in Nederland wijdverspreid. Veel mensen weten dat je jezelf kunt beschermen met bedekkende kleding en tekenchecks, maar minder bekend is dat de natuur zelf ook helpt om de teek in toom te houden. In dit artikel duiken we in de natuurlijke vijanden van teken en geven we tips hoe je jouw tuin aantrekkelijk kunt maken voor deze bondgenoten. Deze beestjes eten teken.
Welke beestjes eten teken?
Teken hebben, ondanks hun kleine formaat en hardnekkigheid, wel degelijk natuurlijke vijanden.
- Vogels zoals spreeuwen, kraaien en eksters zijn dol op insecten en andere kleine diertjes, waaronder teken. Vooral tijdens het broedseizoen jagen ze actief op voedsel voor hun jongen, wat kan bijdragen aan het verminderen van de tekenpopulatie.
- Kleine roofdieren zoals marterachtigen en vossen zijn ook niet vies van een tekenhapje. Deze dieren komen teken tegen tijdens het snuffelen of jagen in het gras of struikgewas.
- Ook kippen en parelhoenders staan bekend als uitstekende tekenbestrijders in een landelijke of grote tuinomgeving. Parelhoenders staan zelfs bekend om hun vermogen om grote aantallen teken te consumeren, wat hen bij sommigen een voordeel geeft als bescherming tegen ongedierte in de tuin. Kippen eten ook graag insecten, waaronder teken, en kunnen zo bijdragen aan de natuurlijke bestrijding van ongedierte in de tuin.
- Parasitische sluipwespen, hoewel vooral effectief tegen insectenlarven en andere plagen, worden ook onderzocht als potentiële bestrijders van tekenlarven in bepaalde ecosystemen.
Aaltjes in de strijd tegen teken
Een van de meest veelbelovende natuurlijke vijanden van teken zijn aaltjes, ofwel nematoden. Deze microscopisch kleine wormpjes leven in de bodem en jagen actief op insecten en parasieten. De soort Steinernema carpocapsae staat bekend om zijn effectiviteit in het bestrijden van teken. Aaltjes dringen via lichaamsopeningen de teek binnen en geven symbiotische bacteriën af die het insect doden. Wat deze methode uniek maakt, is dat aaltjes de teek daadwerkelijk als prooi opzoeken. Dit in tegenstelling tot vogels of andere dieren, die teken meestal alleen per ongeluk binnenkrijgen.
Aaltjes zijn volledig natuurlijk, onschadelijk voor mensen en huisdieren, en vormen een duurzame manier om teken in tuinen en natuurgebieden terug te dringen. Ze zijn kant-en-klaar verkrijgbaar bij gespecialiseerde tuinwinkels en kunnen eenvoudig via gieters of sproeiers over het gazon en in de borders worden verspreid. Let wel op: ze zijn alleen actief bij voldoende vocht en warmte, dus het voorjaar en de vroege zomer zijn ideaal.
Schimmels de verborgen helden
Naast zichtbare roofdieren zijn er ook microscopisch kleine helpers actief tegen teken: entomopathogene schimmels. Entomopathogene schimmels, zoals Metarhizium anisopliae, dringen het lichaam van teken binnen en doden hen op natuurlijke wijze.
Deze natuurlijke vijanden zijn vooral belangrijk in tuinen en bossen waar chemische bestrijding ongewenst is. Ze bieden een duurzaam en ecologisch alternatief voor gifstoffen.
Planten die natuurlijke vijanden aantrekken
Wil je deze natuurlijke vijanden naar je tuin lokken? Dan kun je strategisch planten kiezen die schuilplekken en voedsel bieden voor vogels, roofdieren en insecten.
Hieronder een overzicht van planten die bijdragen aan een tuin die teken op natuurlijke wijze helpt beheersen:
Vogels (spreeuwen, kraaien, eksters):
- Meidoorn (Crataegus monogyna) – biedt bessen en schuilgelegenheid
- Lijsterbes (Sorbus aucuparia) – geliefd bij spreeuwen en lijsters
- Zonnebloem (Helianthus annuus) – trekt insecten aan, waar vogels op af komen
Kleine roofdieren:
- Haagbeuk (Carpinus betulus) of beukenhaag – veilige schuilplekken
- Klimop (Hedera helix) – dichte begroeiing voor dekking
- Braamstruiken – bieden dekking en insectenrijkdom
Insecten en sluipwespen:
- Dille (Anethum graveolens) – trekt sluipwespen en zweefvliegen
- Duizendblad (Achillea millefolium) – lokt insecten die tekeneters aantrekken
- Goudsbloem (Calendula officinalis) – bevordert biodiversiteit en trekt nuttige insecten
Schimmels en nematoden:
Hoewel je schimmels en nematoden niet direct aantrekt met planten, zorgt een gezonde, vochtige en humusrijke bodem voor een gunstig leefklimaat. Je kunt dit bevorderen door:
- Mulchen met bladeren of stro
- Compost toe te voegen
- Kale grond te vermijden
Praktische tips voor een tekenvriendelijke (of beter: tekenonvriendelijke) tuin
- Vermijd monocultuur gazons. Hoe meer variatie in planten, hoe meer natuurlijke vijanden je aantrekt.
- Laat rommelhoekjes bestaan voor egels en marters.
- Plaats nestkastjes voor spreeuwen en andere vogelsoorten.
- Gebruik geen pesticiden: ze doden ook de nuttige insecten en organismen die teken onder controle houden.
- Bevorder bodemleven door geen kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken.
Conclusie
Teken zijn vervelend, maar je hoeft niet meteen naar gif te grijpen. De natuur biedt een scala aan bondgenoten die je kunnen helpen bij het natuurlijk bestrijden van teken. Van vogels tot vossen, en van microscopisch kleine aaltjes tot schimmels – ze dragen allemaal bij aan een gezonde, evenwichtige tuin. Door bewust te tuinieren en de juiste planten te kiezen, help je deze natuurlijke vijanden van teken een handje én creëer je een biodivers paradijs.
Meer tips over gewenste en ongewenste beestjes en dieren in je tuin.